تاریخچه محله مهرآباد تهران
محله مهرآباد جنوبی در غرب تهران واقع است و قدمتی صدساله دارد. در دوران قاجار این محدوده روستای «حسین‌آباد» نامیده می‌شد که حاجی میرزا آقاسی صدراعظم ناصرالدین‌شاه مالک آن بود؛ بعدها ناصرالدین‌شاه آن را به دخترش عصمت‌الدوله هدیه داد و نام روستا به «مهرآباد» تغییر یافت.
در سال‌های بعد این اراضی به تدریج در مالکیت خاندان نظام‌مافی درآمد. تا دهه ۱۳۲۰ عمدتاً اراضی این محله کشاورزی بود و جمعیت کمی در آن سکونت داشتند. با گسترش شهر تهران در دهه‌های بعد، بافت روستایی مهرآباد اندک‌اندک به محله‌ای شهری تبدیل شد. زمین‌های کشاورزی و باغ‌ها به ویلاها و خانه‌های مسکونی تبدیل گردید و ساکنان جدید به جمعیت محله افزوده شدند.
شکل‌گیری و توسعه فرودگاه مهرآباد
فرودگاه مهرآباد یکی از قدیمی‌ترین فرودگاه‌های ایران است. در سال ۱۳۱۷ (۱۹۳۸ م.) فرودگاه در اراضی مهرآباد توسط باشگاه خلبانی وابسته به شرکت هواپیمایی آلمانی یونکرس تأسیس شد. با تقویت نیروی هوایی ایران، از سال‌های بعد پایگاه‌های پروازی و آموزش خلبانی نیز در این محل فعال گردید؛ برای مثال اولین گروه خلبانان نیروی هوایی در سال ۱۳۲۵ آموزش دیدند و در سال ۱۳۲۸ جنگنده‌های اف‑۸۶ به پایگاه مهرآباد وارد شدند.
در دهه ۱۳۳۰ خورشیدی ساختمان‌های جدیدی در فرودگاه احداث شد؛ ترمینال جدیدی در سال ۱۳۳۷ افتتاح گردید و در سال ۱۳۳۴ نیز نخستین پرواز بین‌المللی از این فرودگاه صورت گرفت. در سال ۱۳۵۱ (۱۹۷۲ م.) هم پروژه مدرنیزاسیون به‌دست ویلیام پریرا چهره جدیدی به پایانه‌های مهرآباد بخشید. بدین ترتیب مهرآباد در دوران پهلوی دوم به اصلی‌ترین فرودگاه بین‌المللی تهران تبدیل شد.
با شروع جنگ ایران و عراق در شهریور ۱۳۵۹، فرودگاه مهرآباد از اولین اهداف حملات هوایی عراق در روز نخست جنگ بود. پس از جنگ نیز مهرآباد همچنان مهم‌ترین فرودگاه مسافربری کشور بود و در سال ۲۰۰۰ میلادی سالانه حدود ۹ میلیون مسافر از آن استفاده می‌کرد. سرانجام پس از افتتاح فرودگاه جدید امام‌خمینی (۱۳۸۶)، تمامی پروازهای بین‌المللی مهرآباد به آن منتقل شد و مهرآباد به فرودگاهی صرفاً ملی تبدیل گردید.
تأثیر فرودگاه مهرآباد بر محله مهرآباد
وجود فرودگاه مهرآباد در مجاورت محله، تغییرات عمده‌ای در ساختار و کاربری منطقه ایجاد کرد. پیش از استقرار فرودگاه، این ناحیه کشاورزی بود؛ اما پس از آن کارگاه‌ها و کارخانه‌های بسیاری (از جمله صنایع غذایی، یخچال‌سازی، داروسازی و شیشه‌سازی) در حاشیه جاده قدیم کرج و اطراف فرودگاه مستقر گردیدند.
به مرور مراکز خدماتی-صنعتی و اداری مرتبط با حمل‌ونقل هوایی (مانند پایگاه‌ها و مراکز آموزشی نیروی هوایی) نیز در محدوده مهرآباد ایجاد شد. این تحولات به افزایش اشتغال محلی انجامید و جمعیت محله با ورود کارکنان فرودگاه و صنایع همجوار رشد یافت. در مطالعات شهری آمده است که محل‌یابی فرودگاه مهرآباد حتی موجب محدود شدن توسعه غربی تهران شده است؛ به‌طوری که احداث آن عملاً توسعه بافت متراکم تهران را به سمت غرب مهار کرد.
بدین ترتیب هم فرصت‌های شغلی و خدمات جدیدی پدید آمد و هم مشکلاتی چون ترافیک سنگین و آلودگی صوتی-هوازی در منطقه تشدید گردید. از نظر حمل‌ونقل نیز زیرساخت‌ها تقویت شد؛ برای مثال در سال‌های اخیر دو ایستگاه مترو (خط ۴) در مجاورت پایانه‌های مهرآباد ایجاد شده است تا جابجایی مسافران داخلی و زائران حج تسهیل شود.
وضعیت کنونی محله مهرآباد
محله مهرآباد جنوبی امروزه بخشی از منطقه مسکونی-صنعتی منطقه ۹ تهران است. وسعت آن حدود ۸۴ هکتار بوده و جمعیت آن بیش از ۳۰ هزار نفر برآورد می‌شود. ساختار شهری محله ترکیبی از واحدهای مسکونی چندطبقه و ساختمان‌های یک تا دو طبقه قدیمی است؛ در واقع منطقه ۹ تهران به‌طور کلی با بافت فرسوده شناخته می‌شود (بخش‌هایی از بافت مسکونی آن بیش از ۵۹ سال قدمت دارد).
با این حال در سال‌های اخیر طرح‌هایی برای نوسازی برخی بخش‌های فرسوده در دست اجراست. از نظر امکانات، مهرآباد خدمات پایه شهری مناسبی دارد: چند مدرسه و درمانگاه محلی، چند بوستان کوچک و مراکز رفاهی در سطح منطقه فراهم شده است. مسیرهای اصلی مانند بزرگراه فتح (در شمال) و خیابان قزوین (در شرق) محله را به دیگر نقاط تهران متصل می‌کنند. به علاوه دو ایستگاه مترو خط ۴ در نزدیکی ترمینال‌های فرودگاه (پایانه‌های ۱و۲ و ۴و۶) قرار دارند که دسترسی شهروندان را به حمل‌ونقل عمومی تسهیل کرده است. با این وجود، آلودگی هوا (به‌ویژه در روزهای تابستان) و سروصدای ناشی از ترافیک فرودگاه و بزرگراه‌ها از مشکلات مهم محیطی محله محسوب می‌شوند. در مجموع، مهرآباد جنوبی محله‌ای است با امکانات پایه نسبتاً مناسب اما با بافت مسکونی قدیمی و چالش‌های ترافیکی-محیطی برخواسته از همجواری با فرودگاه.